Door Jamal Aoulad M'hand Issa | 19 februari 2025
Op 19 februari 2025 sprak ik met Hans Bruintjes, een 26-jarige rechtenstudent die zich met hart en ziel inzet voor een inclusievere samenleving. Hans, die bijna klaar is met zijn studie, werkt daarnaast aan een app genaamd SpectrumAssist, bedoeld om mensen met autisme en hun omgeving - denk aan ouders, zorgverleners, leraren en werkgevers - te voorzien van praktische tips. Maar bovenal deelde hij in ons gesprek zijn persoonlijke ervaringen met discriminatie op basis van neurodiversiteit, een thema dat volgens hem nog te vaak onderbelicht blijft.
Hans begint ons gesprek met een krachtige observatie: discriminatie op basis van neurodiversiteit, zoals autisme, wordt zelden expliciet benoemd in rapporten over uitsluiting. “Het wordt vaak als een homogene groep gezien, terwijl de uitdagingen zo divers zijn,” vertelt hij. “Een blinde heeft andere obstakels dan een dove, en iemand met autisme kampt weer met heel eigen vraagstukken. Maar wat mijn beperking 'onzichtbaar' maakt, is dat veel zich in mijn hoofd afspeelt. Dat ziet een ander niet.”
Die onzichtbaarheid maakt inclusie lastig. Hans legt uit hoe de samenleving vaak niet is ingericht voor mensen met een beperking – of het nu gaat om het ontbreken van een gebarentolk, braille, of een lift. “Als dat geregeld moet worden, kost het geld. En als een instantie dat niet kan betalen, hoeft het volgens de wet niet. Zo blijft uitsluiting makkelijk in stand.”
Een ander probleem dat Hans aankaart, is het hardnekkige stigma rond autisme. “Het beeld heerst dat mensen met autisme moeilijk opvoedbaar zijn, opstandig of dom,” zegt hij. Dit stereotype wordt volgens hem versterkt door verouderde literatuur in de psychologie, die autisme vaak neerbuigend benadert. “Het is alsof een studie islamologie wordt onderwezen door een PVV'er,” voegt hij scherp toe. Dit soort vooroordelen sijpelt door in hulpverlening en zelfs in de rechtspraak, waar deskundigheid vaak niet voldoende wordt getoetst.
Een concreet voorbeeld hiervan is een recente zaak die Hans aanhaalt. Mensen met autisme moesten een speciale keuring ondergaan om te mogen autorijden, omdat hun diagnose mogelijk zou leiden tot onveilig rijgedrag. “Maar onderzoek toont juist aan dat autisme geen extra gevaar vormt,” legt hij uit. Toch dwong een groep psychiaters via de rechter af dat deze keuring werd heringevoerd, zonder dat hun claims wetenschappelijk werden onderbouwd. “De rechter heeft die uitspraken klakkeloos overgenomen. Dat laat zien hoe diep die vooroordelen zitten.”
Hans deelt ook hoe discriminatie zijn eigen leven heeft geraakt. “Bij vier MBO-opleidingen werd ik afgewezen met de boodschap: 'Wij kunnen niet bieden wat jij nodig hebt.'” Slechts één school nam hem aan, na inmenging van zijn middelbare schoolmentor. Een andere pijnlijke ervaring was een stage waar zijn begeleider agressief reageerde op fouten die Hans maakte. “Het waren donderpreken van 20 tot 30 minuten. Ik ging met trillende benen naar stage,” herinnert hij zich. Zijn school wees enkel naar hem: “Jij hebt het fout gedaan,” terwijl signalen over het gedrag van de stagebegeleider werden genegeerd.
Zelfs in zijn vrije tijd ondervindt Hans obstakels. Bij het organiseren van een weekendje weg met zijn voetbalteam vroeg hij naar rustplekken om prikkels te vermijden. Als die er niet waren, bleef hij thuis. “Te veel prikkels bederven mijn plezier, dus dan pas ik me maar aan door weg te blijven.”
Na herhaalde afwijzingen koos Hans voor een thuisstudie rechten bij het NTI. “Ik wilde iets doen waarbij ik niet steeds met prikkels, deadlines of onbegrip van docenten werd geconfronteerd,” legt hij uit. Hoewel dit hem meer controle gaf, liep hij tegen nieuwe muren aan: “Voor vakinhoudelijke begeleiding werd ik van het kastje naar de muur gestuurd. Uiteindelijk vond ik een externe studiebegeleider, maar dat kostte me flink wat.”
Hans' ervaringen hebben hem gemotiveerd om zich in te zetten voor anderen. Met SpectrumAssist wil hij praktische handvatten bieden aan mensen met autisme en hun omgeving. Daarnaast deelt hij tips voor wie zelf discriminatie ervaart: “Kijk in hoeverre iemand bereid is mee te werken aan oplossingen. Zo niet, wegwezen.” Uit zijn eigen onderzoek, dat hij vorig jaar uitvoerde, bleek dat veel neurodivergente mensen plekken mijden waar geen rekening met hen wordt gehouden. “Ze passen zich aan omdat de omgeving dat niet doet,” concludeert hij.
Toch ziet Hans hoopvolle signalen: er komt meer aandacht voor inclusie, zoals hogescholen die intentieverklaringen ondertekenen. “Maar het gaat te langzaam. We moeten mogelijkheden stimuleren en af van vooroordelen.”
Hans' verhaal is een van de vele die we verzamelen voor ons magazine Samen voor Gelijke Kansen, dat eind maart 2025 verschijnt. Om je aan te melden voor het testen van de app klik je hier. Hans blijft nuchter over de exposure: “Ik ben op LinkedIn toch al open over mijn autisme, dus dit is geen grote onthulling.”
Met dank aan Hans voor zijn openheid en inzet. Zijn stem is een krachtig pleidooi voor een wereld waarin neurodiversiteit niet langer een barrière is, maar een kracht.
